Transferrin qan plazmasında əsas dəmir daşıyıcı proteindir. Qaraciyərdə həzm zamanı qidadan əmilən amin turşularından əmələ gəlir. Transferrin, qida ilə qəbul edilən və ya eritrositlər parçalandıqda ayrılan dəmiri orqan və toxumalara (qaraciyər, dalaq) çatdırır. Transferrin öz ağırlığından daha çox dəmir bağlama qabiliyyətinə malikdir.
Dəmir bədəndə vacib bir essensial mineraldır. Qırmızı qan hüceyrələrini dolduran və orqan və toxumalara oksigen daşımağı təmin edən protein olan hemoglobinin bir hissəsidir. Dəmir eyni zamanda əzələ proteini miyoglobinin bir hissəsidir.
Normalda bədəndə 4-5 g dəmir var, təxminən 3-4 mq (ümumi miqdarın 0.1% -i), transferrinlə birlikdə qanla dövr edir. Bir qayda olaraq, transferrin bağlanma sahələrinin 1/3 hissəsi dəmirlə doldurulur, qalan 2/3 hissəsi ehtiyatda qalır. Transferrin dəmirlə "dolğunluq" dərəcəsi, serumun toplam dəmir bağlama qabiliyyəti, serumun gizli dəmir bağlama qabiliyyəti və transferrin doyma dərəcəsi kimi göstəriciləri əks etdirir.
Dəmir çatışmazlığı olduqda qanda olan az miqdarda dəmiri daşıya bilməsi üçün transferrin səviyyəsi artır.
Qandakı transferrin miqdarı qaraciyərin vəziyyətindən, insanın qidalanmasından və bağırsaqların işindən də asılıdır. Qaraciyər funksiyası, tərkibindəki yara toxumasının (siroz) əhəmiyyətli dərəcədə böyüməsi səbəbindən pozulursa, transferrin səviyyəsi azalır.
- Analizdən 8 saat əvvəl yemək yeməyin, qazsız təmiz su içə bilərsiniz.
- Analizdən 72 saat əvvəl hər hansı dəmir tərkibli dərman qəbul etməyi dayandırın.
- Analizdən 30 dəqiqə əvvəl fiziki və emosional stresi aradan qaldırın.
- Analizdən əvvəl 30 dəqiqə siqaret çəkməyin.
- Dəmir mübadiləsini ətraflı qiymətləndirmək üçün Bu göstərici dəmir mübadiləsini ən dəqiq şəkildə xarakterizə edir.
- Bədənin dəmir depolarının dəyərləndirilməsi.
- Anemiyanın dəmir və ya xroniki bir xəstəlik və ya B12 vitamini çatışmazlığından qaynaqlandığını təyin etmək üçün . Dəmir çatışmazlığı olduqda serum səviyyələri azalır, ancaq transferrin səviyyəsi yüksəlir.
- Qaraciyər funksiyasını qiymətləndirmək.
- Ümumi qan testində hər hansı bir kənara çıxma varsa, hemoglobin, hematokrit, eritrosit sayının analizi.
- Bədəndə dəmir çatışmazlığından və ya artıq dəmirdən şübhələnirsinizsə.
- Bədənin dəmirlə (hemoxromatoz) həddindən artıq yükləndiyindən şübhələnirsinizsə. Hemoxromatoz əlamətləri: oynaq və qarın ağrısı, halsızlıq, yorğunluq, cinsi istəkdə azalma, ürək ritminin pozulması.
- Xroniki qaraciyər xəstəliyindən və ya bağırsaqda sorulmasından dəyişikliklərindən şübhələnirsinizsə.
Transferrin səviyyəsinin artmasına səbəb olur
- Dəmir çatışmazlığı anemiyası. Adətən xroniki qan itkisi və ya ət məhsullarının yetərincə alınmaması səbəb olur.
- Hamiləliyin üçüncü trimestri. Bu zaman dəmir azalması və transferrin artımı normaldır.
Transferrin səviyyəsinin azalma səbəbləri
- Xroniki xəstəliklər: sistemik lupus eritematozus, revmatoid artrit, vərəm, bakterial endokardit, Crohn xəstəliyi və s.
- Bədəndə zülal çatışmazlığı bağırsaq sorulma pozğunluqları, xroniki qaraciyər xəstəliyi, yanıqlar.
- Xroniki iltihablı bağırsaq xəstəliyi.
- Pis qidalanma
- İrsi hemoxromatoz
- Talassemiya, hemoglobin quruluşunun dəyişdiyi anemiyaya səbəb olan irsi bir xəstəlikdir.
- Kəskin qaraciyər xəstəliyi.
- Qaraciyər sirrozu.
- Glomerulonefrit böyrək toxumasının iltihabı.
- Dəmir preparatlarının düzgün olmayan qəbulu (dozanın artması).
- Kongenital transferrin çatışmazlığı.
Nəticəyə nə təsir edə bilər?
- Estrogenlər, oral kontraseptivlər transferrin səviyyəsində artıma səbəb olur.
- ACTH, kortikosteroidlər, testosteron, transferrin miqdarını azalda bilər.