- Neytrofillər: Ağ qan hüceyrələrinin 55-70% -ni təşkil edən neytrofillər (NEU), bədənə daxil olan xarici orqanizmlərə ilk reaksiya verən ağ qan növüdür. İmmun sisteminin əsas hissəsini təşkil edən neytrofillər bakteriya və göbələkləri məhv etmək üçün kimyəvi fermentlər ifraz edərək onların lizisini həyata keçirir.
- Limfositlər: Sümük iliyi tərəfindən istehsal olunan limfositlər (LYM) limfa toxumasında və sümük iliyində olur. İstehsal olunduğu yerdə qalan limfositlərə B hüceyrələri deyilir. Çox hissəsi sinə nahiyəsində timus adlanan limfa düyününə gedir və T hüceyrələrinə çevrilir. T hüceyrələrinə çevrilən limfositlər limfa düyünlərinə, limfoidə, dalağa, badamcıqlara və bağırsaqlara gəlir. Bədənə digər orqanizmlər düşdükdə immun sistem hüceyrələrini stimullaşdırmaq üçün linfokin ifraz edir və bu hüceyrələrin kənar orqanizmlərə hücum etməsinə imkan yaradır.
- Monositlər və makrofaqlar: Ağ qan hüceyrələrinin təxminən 8% -ni təşkil edən monositlər (MON) sümük iliyində istehsal olunur. Daha sonra qana daxil olan monositlər qısa müddətdə toxumalara çatır. Bu nöqtədən sonra makrofaq olaraq bilinən bu hüceyrələr bakteriyalara hücum edərək onları məhv edir və toxumalardakı ölü hüceyrələri təmizləyir.
- Eozinofillər: Bədəndə iltihaba səbəb olan parazitləri məhv edən eozinofillər (EOS), bədəni allergik reaksiyaların səbəb olduğu iltihabdan qoruyur.
- Bazofillər: Bədəndə ağ qan hüceyrələrinin ən az sayına malik olan bu növ, immunoglobulin E anticisimlərini istehsalından məsuliyyət daşıyırlar. Qanın axıcılığını artıran bu hüceyrə növü, parazitlərin yaratdığı infeksiya növləri ilə mübarizədə aktiv rol oynayır. Xərçəng hüceyrələrini çox erkən mərhələdə aşkar etmək və məhv etmək kimi funksiyaları da vardır.
Yuxarıda göstərilən leykosit növlərinə normada periferik qan yaxmasında rast gəlinir. Bəzi xəstəliklərdə normal olaraq yaxmada olmayan hüceyrələr sümük iliyindən qana daxil ola bilər: məsələn, blastlar- kəskin leykemiyanın morfoloji substratıdır. Tədqiqatın sonunda atipik hüceyrələrin sayı və mümkünsə morfoloji xüsusiyyətləri göstərilməlidir.
Qan yaxması mikroskopu ilə laboratoriya diaqnostikası hüceyrələrin sayını hesablamaqla yanaşı, leykositlərin morfologiyasındakı dəyişiklikləri də qeyd edir.
- Analizdən əvvəl 24 saat ərzində spirtli içki qəbule etməyin.
- 1 yaşdan kiçik uşaqlar analizdən əvvəl 30-40 dəqiqə yemək yemirlər.
- Analizdən əvvəl 2-3 saat qida qəbul etməyin, təmiz qazsız su içə bilərsiniz.
- Analizdən əvvəl 30 dəqiqə ərzində fiziki və emosional stresdən uzaq olun.
- Müayinədən əvvəl 30 dəqiqə ərzində siqaret çəkməyin.
- Lökosit növlərinin sayını və bir-birlərinə münasibətlərini müəyyənləşdirmək, lökositlərin morfoloji əlamətlərini qiymətləndirmək.
- Yoluxucu xəstəlikdən və sümük iliyi hematopoezinin patologiyasından şübhələnirsinizsə
- Leykositlərin sayında, hematoloji analizatorda aparılan qan testinin məlumatlarına görə referens hüdudlarından kənara çıxma halında.
Kəskin bakterial infeksiyalarda, zəhərlənmələrdə və miyeloproliferativ xəstəliklərdə neytrofillərin səviyyəsinin artması müşahidə edilə bilər.
Neytropeniya ağır infeksion xəstəliklər, sepsis, sümük iliyinə zəhərli təsirlər (sitostatiklər, ionlaşdırıcı şüalanma, miyelotoksik dərmanlar), aplastik anemiya, həmçinin anadangəlmə xəstəliklər (Kostmann neytropeniyası, tsiklik neytropeniya) səbəb ola bilər.
Eozinofiliyanın ən çox görülən səbəbləri allergik xəstəliklər, parazitar infeksiyalar və miyeloproliferativ xəstəliklərdir.
Bazofillərin artması allergik reaksiyalar və ya miyeloproliferativ xəstəlikləri göstərə bilər.
Mütləq linfositoz yoluxucu mononükleozda və sitomeqalovirus infeksiyası, xroniki linfositik leykemiya daxil olmaqla viral infeksiyalarda baş verir.
Qlükokortikosteroidlərin uzun müddətli istifadəsi, ağır viral xəstəliklər, anadangəlmə və qazanılmış immun çatışmazlıqlar, malign neoplazmalar linfosit sayında azalmaya səbəb ola bilər.
Monositoz infeksiyalar, qranulomatoz xəstəliklər (vərəm, brusellyoz, sarkoidoz), qan şişləri, birləşdirici toxumasının sistemik xəstəlikləri ilə mümkündür.
- Neytrofillər: Ağ qan hüceyrələrinin 55-70% -ni təşkil edən neytrofillər (NEU), bədənə daxil olan xarici orqanizmlərə ilk reaksiya verən ağ qan növüdür. İmmun sisteminin əsas hissəsini təşkil edən neytrofillər bakteriya və göbələkləri məhv etmək üçün kimyəvi fermentlər ifraz edərək onların lizisini həyata keçirir.
- Limfositlər: Sümük iliyi tərəfindən istehsal olunan limfositlər (LYM) limfa toxumasında və sümük iliyində olur. İstehsal olunduğu yerdə qalan limfositlərə B hüceyrələri deyilir. Çox hissəsi sinə nahiyəsində timus adlanan limfa düyününə gedir və T hüceyrələrinə çevrilir. T hüceyrələrinə çevrilən limfositlər limfa düyünlərinə, limfoidə, dalağa, badamcıqlara və bağırsaqlara gəlir. Bədənə digər orqanizmlər düşdükdə immun sistem hüceyrələrini stimullaşdırmaq üçün linfokin ifraz edir və bu hüceyrələrin kənar orqanizmlərə hücum etməsinə imkan yaradır.
- Monositlər və makrofaqlar: Ağ qan hüceyrələrinin təxminən 8% -ni təşkil edən monositlər (MON) sümük iliyində istehsal olunur. Daha sonra qana daxil olan monositlər qısa müddətdə toxumalara çatır. Bu nöqtədən sonra makrofaq olaraq bilinən bu hüceyrələr bakteriyalara hücum edərək onları məhv edir və toxumalardakı ölü hüceyrələri təmizləyir.
- Eozinofillər: Bədəndə iltihaba səbəb olan parazitləri məhv edən eozinofillər (EOS), bədəni allergik reaksiyaların səbəb olduğu iltihabdan qoruyur.
- Bazofillər: Bədəndə ağ qan hüceyrələrinin ən az sayına malik olan bu növ, immunoglobulin E anticisimlərini istehsalından məsuliyyət daşıyırlar. Qanın axıcılığını artıran bu hüceyrə növü, parazitlərin yaratdığı infeksiya növləri ilə mübarizədə aktiv rol oynayır. Xərçəng hüceyrələrini çox erkən mərhələdə aşkar etmək və məhv etmək kimi funksiyaları da vardır.
Yuxarıda göstərilən leykosit növlərinə normada periferik qan yaxmasında rast gəlinir. Bəzi xəstəliklərdə normal olaraq yaxmada olmayan hüceyrələr sümük iliyindən qana daxil ola bilər: məsələn, blastlar- kəskin leykemiyanın morfoloji substratıdır. Tədqiqatın sonunda atipik hüceyrələrin sayı və mümkünsə morfoloji xüsusiyyətləri göstərilməlidir.
Qan yaxması mikroskopu ilə laboratoriya diaqnostikası hüceyrələrin sayını hesablamaqla yanaşı, leykositlərin morfologiyasındakı dəyişiklikləri də qeyd edir.