Altsheymer Xəstəliyi

Altsheymer Xəstəliyi Nədir?
Altsheymer xəstəliyi beyindəki sinir hüceyrələrinin ölməsi və ya əlaqələrinin pozulması nəticəsində baş verir. Bu, yaddaş itkisi, qərar qəbul etmə qabiliyyətinin zəifləməsi, gündəlik işlərin yerinə yetirilməsində çətinliklər və emosional dəyişikliklərlə xarakterizə olunur.
Əsas fakt: Altsheymer xəstəliyi 65 yaşdan yuxarı şəxslərdə daha çox rast gəlinir, lakin nadir hallarda 40-50 yaşlarında da başlaya bilər.

Altsheymer Xəstəliyinin Səbəbləri

Altsheymer xəstəliyinin tam səbəbləri tam aydınlaşdırılmasa da, bir neçə risk faktoru müəyyən edilib:

1. Genetik Yatğınlıq

• Ailə üzvlərində Altsheymer xəstəliyi olan insanlarda risk daha yüksəkdir.
• adlı genin mövcudluğu xəstəlik riskini artıra bilər.

2. Yaşlanma

• Yaş Altsheymer xəstəliyinin ən böyük risk faktorudur. 65 yaşdan yuxarı insanlarda riski kəskin artır.

3. Travmalar və Sağlamlıq Problemləri

• Keçmişdə alınmış ciddi baş zədələri.
• Yüksək təzyiq, diabet və ya yüksək xolesterin kimi sağlamlıq problemləri.

4. Ətraf Mühit və Həyat Tərzi
Fiziki aktivliyin az olması.
Doymuş yağlarla zəngin, balanssız qidalanma.
Sürətli stress səviyyəsi.

Altsheymer Xəstəliyinin Əlamətləri

1. Yaddaş Problemləri

• Gündəlik məlumatları xatırlamaqda çətinlik.
• Adları, tarixi hadisələri və ya görüşləri unutmaq.
• Sual və ya söhbətləri dəfələrlə təkrarlamaq.

2. Qərar Qəbul Etmə Çətinlikləri

• Maliyyə məsələlərində səhvlər etmək.
• Sadə problemləri həll etməkdə çətinlik çəkmək.

3. İtkin Düşmə Halları

• Yaxın yerlərin yolunu unudaraq itkin düşmək.
• Əşyaların yerini dəyişdirərək onları tapmaqda çətinlik çəkmək.

4. Davranış Dəyişiklikləri

• Əhvalın tez-tez dəyişməsi (narahatlıq, depressiya, ya da əsəbilik).
• Cəmiyyət qarşısında əvvəlkindən fərqli davranış nümayiş etdirmək.

5. Danışıq Problemləri

• Tanış sözləri tapmaqda çətinlik.
• Söhbəti davam etdirməkdə və ya başa düşməkdə problem yaşamaq.

Altsheymer Xəstəliyinin Mərhələləri

• Erkən Mərhələ:
  Kiçik yaddaş problemləri başlayır, lakin insan hələ də müstəqil fəaliyyət göstərə bilir.
• Orta Mərhələ:
  Yaddaş itkisi və qarışıqlıq artır, insanın gündəlik dəstəyə ehtiyacı yaranır.
• Son Mərhələ:
  Şəxsin fiziki və zehni funksiyaları tədricən zəifləyir, tam qayğı tələb olunur.

Diaqnoz Necə Qoyulur?

1. Tibbi Tarix və Müşahidələr:
Həkim simptomları, ailə tarixini və digər risk faktorlarını araşdırır.
2. Neyropsixoloji Testlər:
Yaddaş və düşüncə testləri (məsələn, MMSE testi).
3. Beyin Görüntüləmə:
MRT və ya KT kimi üsullarla beyin toxuması və funksiyası yoxlanılır.
4. Laborator Testlər:
Qan analizi ilə digər demans növləri istisna edilir.

Xəstəliyin Qarşısını Necə Almaq Olar?

Altsheymer xəstəliyinin qarşısını tam almaq mümkün deyil, lakin risk faktorlarını azaltmaq mümkündür:

• Sağlam Qidalanma: Aralıq dənizi pəhrizi ilə zəngin qidalanma.
• Müntəzəm Fiziki Aktivlik: Gündəlik hərəkətə vaxt ayırın.
• Zehni Aktivlik: Bulmacalar həll etmək, yeni şeylər öyrənmək.
• Sağlam Yuxu Rejimi: Keyfiyyətli yuxu beyin sağlamlığı üçün vacibdir.
• Stress İdarəsi: Meditasiya və rahatlıq texnikaları ilə stressi azaldın.

Əgər siz və ya yaxınlarınızda Altsheymer əlamətləri müşahidə edirsinizsə, vaxt itirmədən mütəxəssislərimizlə əlaqə saxlayın.
Unutmayın, erkən diaqnoz xəstəliyi daha effektiv şəkildə idarə etməyə imkan verir. Beyninizi qoruyun, gələcəyinizi işıqlı saxlayın!