Ağciyər xərçəngi diaqnozu nə qədər riskli olsa da, Müasir tibb sayəsində ağciyər xərçənginin müalicəsi metodları inanılmaz dərəcədə inkişaf edib. Əsas məqsəd həmişə erkən diaqnoz və profilaktikadır. Gəlin, bu xəstəliyin əlamətləri və onunla necə mübarizə aparmaq yolları haqqında vacib məlumatları öyrənək.
Ağciyər xərçəngi nədir?
Ağciyər xərçəngi ağciyər toxumasındakı hüceyrələrin nəzarətdən çıxaraq anormal şəkildə çoxalmasıdır. Normalda, bədənimizdəki hüceyrələr müəyyən bir qayda ilə böyüyür, bölünür və ölür. Xərçəngdə isə bu nizam pozulur, nəticədə qeyri-adi hüceyrələr toplanaraq şiş (törəmə) əmələ gətirir. Bu şiş daha sonra yaxınlıqdakı orqanlara, hətta bədənin digər hissələrinə (metastaz) yayıla bilər.
Ağciyər bədənimizdə oksigenin udulması və karbon qazının xaric edilməsi kimi həyati vacib bir funksiyanı yerinə yetirir, buna görə də onun sağlamlığı hər şeydən önəmlidir.
Ağciyər xərçənginin növləri
Diaqnoz qoyularkən həkimin ilk işi şişin hansı növə aid olduğunu müəyyən etməkdir, çünki ağciyər xərçəngi novleri müalicənin strategiyasını tamamilə dəyişir.
- Ən çox rast gəlinən növ (Qeyri-Kiçikhüceyrəli Ağciyər Xərçəngi): Bu, ağciyər xərçəngi hallarının təxminən 85%-ni təşkil edən əsas növdür. Adətən daha yavaş inkişaf edir. Müalicəsində hədəfli dərmanlar və immunoterapiya kimi yeni, ümidverici metodlar istifadə olunur.
- Kiçikhüceyrəli Ağciyər Xərçəngi (SCLC): Daha az rast gəlinir (təxminən 10-15%). Bu növ çox sürətli böyüyür və tez yayılır. Demək olar ki, həmişə uzunmüddətli siqaret çəkməklə birbaşa əlaqəlidir.
Ağciyər xərçənginin əlamətləri
Təəssüf ki, ağciyər xərçəngi elametleri erkən mərhələlərdə çox vaxt qripə və ya soyuqdəyməyə bənzəyir, bəzən isə heç bir əlamət olmur. Məhz buna görə də risk qrupunda olan şəxslər üçün rutin müayinələr vacibdir.
Ağciyər xərçənginin əlamətləri aşağıdakılardır – əgər bu əlamətlər 3 həftədən artıq davam edirsə, mütləq həkimə müraciət edin:
- Davamlı Öskürək: Əvvəlki kimi keçib getməyən və ya getdikcə pisləşən öskürək. Siqaret çəkənlər çox vaxt bunu "adi öskürək" hesab edərək səhv edirlər.
- Nəfəs Darlığı: Əvvəlki kimi asanlıqla nəfəs ala bilməmək, nəfəsdə xırıltı.
- Qanlı Bəlğəm: Öskürək zamanı az miqdarda da olsa qan gəlməsi.
- Sinə Ağrısı: Xüsusilə dərin nəfəs aldıqda, öskürəndə və ya güldükdə hiss olunan davamlı ağrı.
- Qəfil Çəki İtkisi: Pəhriz saxlamadan səbəbsiz yerə arıqlama.
- Səsin Batması: Səsin dəyişməsi və batıqlaşması.
Bu əlamətlərdən hər hansı birini müşahidə edirsinizsə, peşəkar həkimə müraciət etməkdən çəkinməyin. Erkən diaqnoz həyatınızı xilas edə bilər və onkoloji pasiyentlər üçün vitamin check-up paketini nəzərdən keçirə bilərsiniz.
Ağciyər xərçənginin müalicəsi
Ağciyər xərçənginin müalicəsi xəstəliyin növündən, mərhələsindən və xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyətindən asılı olaraq individual olaraq planlaşdırılır. Müasir tibb bizə bir neçə effektiv üsul təklif edir:
- Cərrahiyyə Əməliyyatı: Xərçəng erkən mərhələdə aşkar edilibsə və yayılmayıbsa, şişin cərrahi yolla tamamilə çıxarılması ən yüksək sağalma şansını verir.
- Kimyaterapiya və Radiasiya: Kimyaterapiya dərmanlarla, Radiasiya isə yüksək enerjili şüalarla xərçəng hüceyrələrini məhv etməyə xidmət edir. Onlar adətən birlikdə və ya əməliyyatdan əvvəl/sonra istifadə olunur.
- Hədəfli (Targeted) Terapiya: Xərçəng hüceyrələrindəki spesifik genetik dəyişiklikləri (mutasiyaları) hədəf alan dərmanlardır (məsələn, EGFR, ALK). Bu, normal hüceyrələrə minimum zərər verən, daha dəqiq müalicə üsuludur.
- İmmunoterapiya: Bədənin öz immunitet sistemini gücləndirərək xərçənglə mübarizəyə qoşulmasını təmin edir. Son illərin ən böyük irəliləyişi sayılır və irəliləmiş mərhələlərdə belə əla nəticələr verir.