Beynin bir bölgəsindəki hüceyrələr anormal elektrik siqnalı göndərdikdə epilepsiya meydana gəlir.
Epilepsiya xroniki bir xəstəlikdir. Doğuş zamanı və ya hər hansı bir səbəbdən beyin zədəsi yaşayan insanlarda yaranır.
Ən çox bilinən formada özünü epileptik tutmalarla göstərir. Epileptik tutmalar anidən meydana gəlir və beynin bütün hissəsinə və ya xüsusi bir hissəsinə yayılır. Tutmanın növləri beynin hansı hissəsinin başlamasından asılı olaraq dəyişir. Bəzi epileptik tutmalarda şüur itkisi və nəzarətsiz bədən hərəkətləri ola bilsə də, bəzi tutmalar simptomlar qeyri -müəyyən hiss olunur.
Əksər qıcolmalar 30 saniyədən 2 dəqiqəyə qədər davam edir. Qıcolma beş dəqiqədən çox davam edərsə dərhal həkimə müraciət edilməlidir.
Bəzi epileptik tutmalar; uyuşuqluq, yöndəmsiz davranış, qəribə dad və qoxular, zaman və məkan hissinin pozulması, az danışma və çox yavaş hərəkət kimi özünü göstərə bilər. Çox vaxt xəstələr tutmanın baş verdiyini qismən bilirlər.
Epilepsiya diaqnozu qoyulması üçün həmin şəxsin ən azı iki qıcolma keçirmiş olması lazımdır. Beyin travmaları, şişlər və s. kimi beyinə ziyan verən vəziyətlər bu xəstəliyə səbəb ola bilər. Xəstəlikdə genetik faktorlar da rol oynayır. Bunun üçün mütləq EEQ müayinəsindən keçmək lazımdır.
Yaxınlığınızda epileptik qıcolma yaşayan biri olarsa nə etmək lazımdır?
Əvvəla sakit olun, xəstəni tərk etməyin, yardıma ehtiyacınız varsa başqasını çağırın.
- Xəstənin hərəkətlərini dayandırmağa və/və ya qarşısını almağa çalışmayın!
- Xəstəni təhlükəsiz bir yerə aparın və ya ətrafdakı təhlükəni uzaqlaşdırın!
- Xəstəni yaralaya biləcək kəskin və ya sərt əşyalardan (iti künclər və s.) uzaqlaşdıraraq onu qoruyun.
- Dar paltarları (qalstuk, kəmər kimi) boşaldın, taxırsa eynəyi çıxarın!
- Tüpürcəyinin axması üçün onu sabit və rahat şəkildə bir tərəfinə doğru əyin. Mümkünsə, asan nəfəs almasə üçün ağzını və tənəffüs yolunu açıq saxlayın!
- Heç vaxt ağzına heç bir əşya daxil etməyə və ya verməyə çalışmayın (məsələn, dişlərini qıcayarkən açmaq və ya su verməyə çalışmaq)!
- Çənə ilə əlaqədar məcburi hərəkətlər zərərlidir!
- Tutma zamanı dərman verməyə çalışmayın, qıcolmanı aradan qaldırmaq üçün özünüz heç nə etməyin! Soğan, odekolon və s. kimi maddələri qoxulatmayın!
- Fərdin epileptik tutması olduğu bilinirsə, süni tənəffüsə və ya CPR -ə ehtiyac yoxdur!
- Xəstənin üzərində epilepsiya olduğunu göstərən bir kart və ya sağlamlıq kartına sahib olub olmadığını və/və ya nə etməli olduğunuzu izah etdiyinə baxın!
- Qıcolmanın bitməsini gözləyin!
- Unutmayın ki, tez -tez qıcolmadan sonra adam yorulur və nə etdiyini bilmir, ona görə də bu mərhələdə bacardığınız qədər sakit və özünüzə arxayın olun! Maneə yaratmayın, ancaq açıq bir pəncərəyə və ya yola doğru hər hansı bir hərəkətin qarşısını alın
Qıcolma haqqında verə biləcəyiniz bütün məlumatların həm xəstəyə, həm də həkimə kömək edəcəyini unutmayın!
