Avilit nədir?
Avilit, sümüklərə gedən qan axınının pozulması nəticəsində sümük toxumasının ölməsinə səbəb olan ciddi bir xəstəlikdir. Normal şəraitdə, sümüklərimiz qan vasitəsilə lazımi qida maddələri və oksigen alır. Bunun nəticəsində onların sağlam və möhkəm qalması təmin edilir. Lakin qan dövranı pozulduqda, sümük toxuması qida və oksigen çatışmazlığı ilə qarşılaşır və tədricən zəifləyərək məhv olmağa başlayır.
Bu xəstəlik ilkin mərhələdə adətən hər hansı ciddi əlamətlə özünü biruzə verməyə bilər. Lakin zaman keçdikcə ağrı, hərəkət məhdudiyyəti və sümük strukturlarında dəyişikliklər baş verir ki, artıq gündəlik həyatımıza yan təsirlərini müşahidə etmək mümkün olur. Əgər vaxtında müalicə edilməzsə, avilit oynaqların funksiyasını itirməsinə və hətta sümük qırıqlarına səbəb ola bilir. Buna görə də bu xəstəliyin simptomlarını ilk əvvəldən gördüyümüz zaman dərhal həkimə müraciət etmək lazımdır.
Avilitin səbəbləri nələrdir?
Avilit bir çox fərqli səbəbdən qaynaqlana bilər. Əsasən qan dövranının pozulması, sümük travmaları və bəzi xroniki xəstəliklər bu xəstəliyin yaranmasına gətirib çıxarır. Aşağıda avilitin əsas səbəblərini görə bilərsiniz:
1. Travmalar və sümük zədələri:
Sümük toxumasına ciddi bir zərbə dəyəndə, o bölgənin qan dövranı zəifləyə və ya tamamilə dayana bilər. Adətən bu tip zədələr qəzalar, idman travmaları və ya güclü əzilmələr nəticəsində baş verir. Əgər qan axını normal şəkildə bərpa olunmazsa, sümük toxuması qidalanmadığı üçün zəifləməyə başlayır.
2. Uzun müddət steroid istifadəsi:
Bəzi astma, revmatizm və allergik xəstəliklərdə istifadə olunan steroid tərkibli dərmanlar uzun müddət qəbul edildikdə qan damarlarının daralmasına səbəb ola bilir ki, bu isə sümüklərə gedən qan axınını azaldır və avilitin yaranma riskini artırır.
3. Həddindən artıq alkoqol istifadəsi:
Daimi olaraq spirtli içkilər qəbul etmək qan damarlarını zədələyə bilər. Nəticədə qan dövranı pozulur və sümüklərin qidalanması zəifləyir. Zamanla bu, sümük toxumasının məhv olmasına və avilitin yaranmasına gətirib çıxarır.
4. Xroniki xəstəliklər:
Bəzi xroniki xəstəliklər qan dövranını pozaraq sümük toxumasına mənfi təsir göstərə bilər. Bunlar arasında:
- Diabet – qan damarlarının tıxanmasına və qan axınının zəifləməsinə səbəb ola bilir.
- Lupus – iltihab yaradır və qan dövranını pozur.
- Anemiya – sümük toxumasının oksigen çatışmazlığı ilə üzləşməsinə səbəb olur.
Avilitin simptomları
Avilit xəstəliyi bir çox fərqli simptomlarla özünü göstərə bilər. Simptomlar xəstəliyin inkişaf mərhələsinə görə dəyişir. Erkən mərhələdə simptomlar yüngül olsa da, xəstəlik irəlilədikcə ağrı artır və hərəkət məhdudlaşır. Aşağıda avilitin əsas simptomlarını təqdim edirik:
- Ağrı hissi:
Avilitin ilk və ən çox rast gəlinən əlaməti ağrıdır. Xüsusilə yeriyərkən, hərəkət edərkən və yük daşıyarkən sümük və oynaqlarda kəskin ağrılar hiss oluna bilər. Xəstəliyin inkişafına görə ağrı əvvəlcə arada bir meydana gəlir, daha sonra isə davamlı hala gəlir.
- Hərəkət məhdudiyyəti:
Sümük toxumasının zəifləməsi nəticəsində zədələnmiş bölgədə hərəkət etmək çətinləşir. Xəstələr adətən ayaqlarını rahat bükə bilmir, pilləkən qalxmaq və ya oturub-durmaq çətinləşir. Əgər bu əlamətlər hiss edilirsə, vaxt itirmədən mütəxəssisə müraciət etmək vacibdir.
- Şişlik və iltihab:
Bəzi hallarda avilit olan bölgədə şişlik meydana gələ bilər. Bu, sümüyün iltihablanması və toxuma məhv olması nəticəsində baş verə bilir. Şişkinlik hiss edildikdə həkimə müraciət etmək və lazım gəldikdə müayinə olunmaq lazımdır.
- Sümük strukturunda zəifləmə və deformasiyalar:
Xəstəliyin gec mərhələlərində sümük quruluşunda ciddi dəyişikliklər baş verir. Bu vəziyyət sümük qırıqlarına və ya oynaqlarda deformasiyalara səbəb olduqda, yəni avilit irəlilədikcə, hətta adi gündəlik hərəkətlər belə ağrılı və çətin ola bilər.
Avilitin qarşısını necə almaq olar?
Avilitin müalicəsi mümkün olsa da, xəstəliyin qarşısını almaq və sümük sağlamlığını qorumaq daha asandır. Bunun üçün aşağıdakı qaydalara əməl etmək tövsiyə olunur:
- Sümük sağlamlığını qorumaq üçün balanslı qidalanma vacibdir. Kalsium və D vitamini ilə zəngin qidalar yemək sümük toxumasını gücləndirir.
- Hərəkətli həyat tərzi keçirmək vacibdir. Daimi idman və fiziki fəaliyyət qan dövranını yaxşılaşdırır və sümükləri gücləndirir.
- Uzunmüddətli steroid istifadəsindən qaçınmaq lazımdır. Əgər steroid dərmanları qəbul edirsinizsə, həkimlə məsləhətləşərək alternativ müalicə yollarını araşdırmalısınız.
- Alkoqol və siqaretdən uzaq durmaq tövsiyə edilir. Çünki bu vərdişlər qan damarlarını daraldaraq sümük toxumasının qidalanmasını çətinləşdirir.
- Sümük zədələrini və travmaları ciddi qəbul etmək lazımdır. Sümük və oynaq nahiyələrində travma olduqda, gecikmədən həkimə müraciət edilməlidir.
Avilitin qarşısını almaq və sümük sağlamlığını qorumaq üçün düzgün qidalanmaq, aktiv həyat tərzi keçirmək və risk faktorlarından uzaq durmaq çox vacibdir. Unutma ki, sağlam sümük strukturu güclü və aktiv həyatın əsasını təşkil edir!