Xoruldamaq yuxu zamanı çox insanda müşahidə olunan, lakin əksər hallarda ciddi qəbul edilməyən bir problemdir. Əslində isə xoruldamaq təkcə ətrafdakı insanlara narahatlıq yaratmır, həm də sağlamlıqla bağlı müəyyən risklərin göstəricisi ola bilər. Azərbaycanda da ən geniş yayılmış yuxu pozuntularından biri hesab edilən xoruldama həm kişilərdə, həm qadınlarda, hətta uşaqlarda belə müşahidə olunur.
Xoruldamaq Nədən Yaranır?
Xoruldama əsasən yuxu zamanı nəfəs yollarının daralması nəticəsində yaranır. Hava daralmış tənəffüs yolundan keçərkən titrəmə effekti yaradır və bu da səsin əmələ gəlməsinə səbəb olur. Lakin bunun müxtəlif səbəbləri ola bilər:
- Burun tutulmaları (allergiya, soyuqdəymə, sinusit və s.)
- Burun və boğaz quruluşu problemləri (əyrilik, polip, adenoid və s.)
- Artıq çəki – boğaz və boyun ətrafında yığılan piylər nəfəs yolunu daraldır.
- Alkoqol istifadəsi və siqaret çəkmək – boğaz əzələlərinin boşalmasına səbəb olur.
- Yuxu pozğunluqları və mövqeyi – arxası üstə yatmaq xoruldama riskini artırır.
- Yaş faktoru – yaş artdıqca boğaz əzələləri zəifləyir və xoruldama daha çox müşahidə olunur.
Xoruldamaq bəzən yuxu apnesi kimi ciddi bir xəstəliyin də əlaməti ola bilər. Yuxu apnesi zamanı nəfəs qısa müddətlik dayanır ki, bu da ürək-damar sisteminə və beyinə mənfi təsir göstərir.
Xoruldamaq Necə Müalicə Olunur?
Xoruldama müalicəsi onun səbəbindən asılı olaraq aparılır. Sadə hallarda həyat tərzində edilən dəyişikliklər kifayət edə bilər, lakin bəzi hallarda tibbi müdaxilə tələb olunur.
- Həyat tərzi dəyişikliyi – artıq çəkini azaltmaq, alkoqol və siqaretdən uzaq durmaq xoruldama şiddətini azaldır.
- Yatış mövqeyinin dəyişdirilməsi – arxası üstə deyil, yan vəziyyətdə yatmaq nəfəs yollarını açıq saxlayır.
- Burun tənəffüsünün yaxşılaşdırılması – allergiya və ya sinusit varsa, müalicəsi aparılmalıdır. Burun açıcı spreylər də faydalı ola bilər.
- Xüsusi cihazlar (CPAP və ya ağız aparatları) – yuxu apnesi hallarında nəfəs yollarını açıq saxlayan cihazlardan istifadə olunur.
- Cərrahi əməliyyat – burun əyriliyi, polip və ya badamcıqların böyüməsi kimi anatomik problemlərdə cərrahi müalicə tətbiq oluna bilər.
Xoruldama Probleminin Qarşısını Necə Almaq Olar?
Profilaktika hər zaman müalicədən daha asandır. Sağlam qidalanma, aktiv həyat tərzi, yuxu rejiminin normallaşdırılması və pis vərdişlərdən uzaq durmaq xoruldama riskini minimuma endirir. Əgər xoruldama uzun müddət davam edirsə və ya nəfəs dayanması ilə müşayiət olunursa, həkimə müraciət etmək vacibdir.