İnsan metapneumovirusu, HMPV olaraq da tanınır, yayılmış tənəffüs viruslarının bir növüdür. Bu virus pneumoviridae ailəsinə aiddir – eyni ailəyə tənəffüs sinsitial virusu (RSV) də daxildir.
HMPV ilə yoluxduğunuzda, bir neçə gün ərzində asqırma, öskürək, burun axıntısı və ya boğaz ağrısı kimi yüngül soyuqdəymə əlamətləriniz ola bilər. Nadir hallarda, zəifləmiş immun sisteminiz və ya digər risk faktorlarınız varsa, daha ciddi simptomlar yaşaya bilərsiniz. Hər kəs bu virusa yoluxa bilər, lakin bu, xüsusilə çox körpə və ya yaşlı insanlarda daha çox rast gəlinir.
Əksər insanlar 5 yaşdan əvvəl insan metapneumovirusu (HMPV) ilə yoluxur. 6 aydan kiçik körpələrdə, 65 yaşdan yuxarı şəxslərdə və zəifləmiş immunitet sistemi olanlarda HMPV daha ciddi ola bilər.
İnsan Metapnevmavirus(HMPV) Nə Qədər Yayılmışdır?
Bu virus çox yayılmışdır. Araşdırmalar göstərir ki, əksər insanlar 5 yaşdan əvvəl bu infeksiya ilə ən azı bir dəfə yoluxurlar. Həyatınız boyunca bir neçə dəfə yoluxa bilərsiniz. Uşaqlar arasında insan metapneumovirusu bütün tənəffüs infeksiyalarının təxminən 10%-ni təşkil edir.
İnsan Metapneumovirusu ilə Kimlər Risk Altındadır?
Hər kəs HMPV ilə yoluxa bilər, lakin daha yüksək risk altında olanlar:
• Yenidoğulmuş körpələr
• 5 yaşdan kiçik uşaqlar
• 65 yaşdan yuxarı insanlar
• Astma xəstələri (steroid istifadə edənlər)
• Xroniki obstruktiv ağciyər xəstəliyi (XOAX) olan şəxslər
• Zəifləmiş immun sistemi olan şəxslər (xərçəng, HİV və ya orqan köçürülməsi səbəbindən)
İnsan Metapnevmavirus(HMPV) Yoluxucudurmu?
HMPV yoluxucu bir virusdur, yəni yoluxmuş biri ilə təmasda olduğunuzda siz də virusa yoluxa bilərsiniz. Bu, həmçinin mövsümi bir virusdur. HMPV-yə yoluxma ehtimalınız qış və ya erkən yaz aylarında – qrip mövsümü dövründə daha yüksəkdir.
İnsan Metapneumovirusu Necə Yayılır?
Virus əsasən yoluxmuş biri ilə yaxın təmas zamanı yayılır. Siz virusa yoluxa bilərsiniz, əgər:
• Virus olan səthlərə toxunsanız
• Yoluxmuş səthlərə toxunduqdan sonra ağız, burun və ya gözlərinizə toxunsanız
• Asqırma, tüpürmə və ya öskürmə ilə yoluxmuş birinin damcılarına məruz qalsanız
• Əl sıxma və ya toxunma kimi yaxın təmasınız olsa
Virus bədəninizə daxil olduqdan sonra inkubasiya dövrü – yoluxmadan simptomların görünməsinə qədər olan müddət – təxminən 3-6 gündür.
İnsan Metapneumovirusu Simptomları
HMPV-nin əksər simptomları yüngüldür. Bunlara daxildir:
• Öskürək
• Burun tıxanıqlığı
• Burun axıntısı
• Qızdırma
• Boğaz ağrısı
• Ürəkbulanma
• Qusma
• İshal
Simptomlar adətən 2-5 gün ərzində yox olur. Lakin bəzi hallarda daha ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Əgər simptomlarınız iki həftədən çox davam edərsə və ya pisləşərsə, həkiminizə müraciət edin.
İnsan Metapnevmavirus(HMPV) ağırlaşa bilər?
Az sayda insanda daha ciddi simptomlar ola bilər, məsələn:
• Xırıltı
• Astma kəskinləşmələri
• Nəfəs almaqda çətinlik
• Nəfəs darlığı
• Yorğunluq
• Bronxit
• Ağır bronxiolit (xüsusilə uşaqlarda ölümcül ola biləcək döş qəfəsi infeksiyası)
• Sətəlcəm
1 yaşdan kiçik körpələr düzgün qidalanmaqda çətinlik çəkə bilərlər. Araşdırmalar göstərir ki, HMPV infeksiyaları uşaqlar arasında xəstəxanaya yerləşdirmələrin təxminən 5-10%-ni təşkil edir.
İnsan Metapneumovirusu və COVID-19
İnsan Metapnevmavirus(HMPV) və COVID-19 hər ikisi yoluxucu tənəffüs xəstəlikləridir və oxşar simptomlara malikdir – burun axıntısı, öskürək, qızdırma, burun tıxanıqlığı, boğaz ağrısı və nəfəs darlığı. Onlar oxşar yollarla yayılır. Hər iki xəstəlik, ən ciddi hallarda, xəstəxanaya yerləşdirmə ilə nəticələnə bilər. Lakin COVID-19-dan fərqli olaraq, HMPV üçün antiviral terapiya və ya vaksin mövcud deyil.
HMPV mövsümi bir virusdur, əsasən qış və yaz aylarında görünür, halbuki COVID-19 yeni variantların yaranması səbəbindən bəzən il boyu dövr edə bilər.
Araşdırmalar göstərir ki, COVID-19 pandemiyasından sonra bəzi ölkələrdə HMPV halları üç dəfə artmışdır. Pandemiya dövründə tətbiq edilən profilaktik tədbirlər zamanı insanlar digər tənəffüs xəstəliklərinə daha az məruz qalmışdır. Bu tədbirlər zəiflədikdən sonra HMPV kimi xəstəliklərdə artım müşahidə olunmuşdur.
İnsan Metapneumovirusunun Müalicəsi
Bu virusun xüsusi müalicəsi və ya dərmanı yoxdur. Əksər simptomlar yüngül olur və öz-özünə keçib gedir. Siz yalnız yaxşılaşma müddətində simptomları idarə etmək üçün dəstəkləyici müalicəyə ehtiyac duyacaqsınız. Hər bir halda həkimə müraciət edilməsi tövsiyyə olunur.
İnsan Metapneumovirusu Yoluxmasının Qarşısını Necə Almaq Olar?
HMPV üçün vaksin mövcud deyil. Lakin bu virus yaxın təmas yolu ilə yayıldığı üçün bəzi tədbirlər yoluxmanın qarşısını almağa kömək edə bilər.Özünüzü və başqalarını qorumaq üçün:
• Xəstə insanlardan uzaq durun.
• Əllərinizi ağız, göz və ya buruna toxunmadan əvvəl ən azı 20 saniyə sabun və su ilə yuyun.
• Asqıranda və ya öskürəndə ağzınızı örtün. Mümkünsə dirsəyinizə doğru öskürməyə çalışın.
• Əllərinizi asqırdıqdan və ya öskürdükdən sonra spirt tərkibli salfetlər və ya dezinfeksiyaedici vasitələrdən istifadə edin.
• Əl tutma səthləri, məsələn, tutacaqlar və qapı dəstəkləri kimi yerlərə toxunmaqdan çəkinin.
Əsas Məlumatlar
İnsan Metapnevmavirusu (HMPV) soyuqdəymə kimi tənəffüs simptomlarına səbəb olan bir virusdur. Əksər insanlar 5 yaşdan əvvəl HMPV ilə yoluxur və simptomlar adətən yüngül olur. Lakin 12 aydan kiçik körpələr, 65 yaşdan yuxarı şəxslər və zəifləmiş immunitet sistemi olanlar daha ciddi xəstəlik riski daşıyır. HMPV, tənəffüs sinsitial virusu (RSV) ilə eyni virus ailəsinə aiddir, lakin bunlar eyni deyil.
İnsan Metapneumovirusu ilə bağlı Tez-tez Verilən Suallar
İnsan metapneumovirusu ilə nə qədər yoluxucu olursunuz?
HMPV-nin inkişafı təxminən 3-6 gün çəkir, simptomlar isə digər yüngül tənəffüs virusları kimi 2-7 gün davam edir.
HMPV-yə ikinci dəfə yoluxa bilərsinizmi?
Bəli, bir neçə dəfə yoluxa bilərsiniz, lakin ilk dəfə yoluxduqdan sonra simptomlar adətən daha yüngül olur.
İnsan metapneumovirusu üçün necə test olunur?
Simptomlar ciddi olmadığı müddətdə HMPV üçün adətən test olunmur. Test tələb olunarsa, həkim burnunuzdan və ya boğazınızdan nümunə götürür. Bəzən həkim döş qəfəsi rentgeni və ya bronxoskopiya istək edə bilər.
İnsan metapneumovirusundan sağalma nə qədər çəkir?
Ciddi bir hal yoxdursa, adətən bir neçə gün və ya bir həftəyə sağalırsınız. Öskürək kimi bəzi simptomlar bir qədər daha uzun müddət davam edə bilər. Əgər simptomlarınız və ya uşağınızın simptomları bir neçə gün ərzində yaxşılaşmırsa və ya qızdırma 3 gündən çox davam edirsə, həkiminizə müraciət edin.