Akne genetikdirmi?
Bəli, akne müəyyən dərəcədə genetikdir. Əgər ailədə akne problemi varsa, sizdə də bu dəri problemi daha yüksək risklə ortaya çıxa bilər. Genetik meyillik dəridə piy vəzilərinin aktivliyi və hormonlara həssaslığı ilə əlaqəlidir.
Akne nədir və necə yaranır?
Akne dəridə tük follikullarının və piy vəzilərinin tıxanması nəticəsində meydana gələn iltihablı səpgilərdir. Ən çox üz, sinə və kürək bölgələrində rast gəlinir, çünki bu nahiyələrdə piy vəziləri daha fəaldır. Akne niyə yaranır sualının cavabı çox vaxt hormonal dəyişikliklər, genetik meyillik və bəzi həyat tərzi faktorları ilə bağlıdır. Yeniyetməlik dövründə hormon səviyyələrinin dəyişməsi piy ifrazatını artıraraq məsamələrin tıxanmasına səbəb ola bilər. Eyni zamanda, bəzi dərmanlar, stress, düzgün olmayan dəri qulluq vərdişləri də aknenin yaranmasını gücləndirə bilər.
Aknenin əsas səbəbləri
Akne əsasən bir neçə faktora görə ortaya çıxır:
- Hormonal dəyişikliklər – Xüsusilə yeniyetməlikdə və qadınlarda menstruasiya dövrlərində hormonlar piy vəzilərinin aktivliyini artırır.
- Genetik meyillik – Əgər ailədə akne problemi varsa, bu, həmin insanda da yüksək risk yaradır.
- Dəriyə həddindən artıq təzyiq və kosmetik məhsullar – Piy vəzilərini tıxayan ağır kosmetik vasitələr və dərini çox təmizləmək akneni daha da şiddətləndirə bilər.
- Stress və həyat tərzi faktorları – Stress, yuxusuzluq və qeyri-sağlam qidalanma dəridə iltihabın artmasına səbəb ola bilər.
Bu faktorların birləşməsi aknenin meydana gəlməsində əsas rol oynayır.
Akne əlamətləri hansılardır?
Aknenin müxtəlif növləri vardır və bunlar dəridə fərqli əlamətlərlə özünü göstərir:
- Komedonlar – Açıq komedonlar (“qara nöqtələr”) və qapalı komedonlar (“ağ nöqtələr”).
- Papul və püstüllər – Kiçik, qızarmış və bəzən irin dolu səpgilər.
- Nodul və kistalar – Dərin qatlarda yaranan, ağrılı və çapıq riski olan səpgilər.
Əlamətlər olaraq dəridə qızartı, iltihab, ağrı, səpgilərin təkrar çıxması və piqment ləkələri müşahidə oluna bilər.
Akne müalicə üsulları
Aknenin müalicəsi fərdi olaraq müəyyənləşdirilir və bir neçə yanaşmanı əhatə edir:
- Topikal müalicə – Dərinin səthindəki səpgilərə qarşı retinoidlər, benzoil peroksid və salisilik turşusu kimi kremlər tətbiq edilir.
- Sistemik müalicə – Daha ağır hallarda dermatoloq tərəfindən antibiotiklər, oral retinoidlər və hormon terapiyası tövsiyə oluna bilər.
- Peeling və estetik prosedurlar – Kimyəvi peeling, lazer və mikroiynə üsulları səpgilərin izlərini və ləkələri azaltmağa kömək edir.
- Gündəlik dəri qulluq və həyat tərzi – Yüngül təmizləmə, məsamələri bağlamayan məhsulların seçilməsi, makiyajın tam təmizlənməsi, kifayət qədər su içmək, balanslı qidalanmaq və stressin idarə olunması aknenin qarşısını almağa və mövcud səpgiləri azaltmağa kömək edir.
Unutmaq olmaz ki, akne müalicəsi zamanı dermatoloqun göstərişlərinə riayət etmək və hətta ciddi hallarda vaxtında mütəxəssisə müraciət etmək vacibdir.