Transferrin

Transferrin nədir?

İnsan orqanizmində yüzlərlə proses səssiz şəkildə baş verir və bu proseslərin bir çoxunda görünməyən, amma həyati əhəmiyyətə malik molekullar iştirak edir. Transferrin də belə zülallardan biridir. O, bədəndə dəmirin daşınmasını təmin edən əsas daşıyıcıdır və əhəmiyyəti yalnız bir maddənin daşınması ilə məhdudlaşmır. Transferrin, dəmirin düzgün bölgüsünə nəzarət edən, hüceyrələrin ehtiyacına uyğun tənzimləyən ağıllı sistemin bir hissəsidir.
Transferrin qaraciyərdə sintez olunur və qidalanma zamanı qəbul etdiyimiz amin turşularından əmələ gəlir. Qida ilə bədənə daxil olan dəmir mədədə sorulduqdan sonra birbaşa qana düşmür. Əksinə, təhlükəsiz şəkildə daşınması üçün transferrinə bağlanır və ehtiyacı olan toxumalara çatdırılır. Bunlara qaraciyər, dalaq, sümük iliyi və əzələ toxumaları daxildir. Transferrin molekulları bədəndə daima hərəkətdədir və istifadə olunmayan dəmiri ehtiyatda saxlayır, lazım gəldikdə isə sərbəst buraxır. Maraqlı olan odur ki, transferrin öz molekulyar çəkisindən daha çox dəmir molekulu bağlama qabiliyyətinə malikdir, bu onun effektiv daşıyıcı funksiyasını gücləndirir.

Transferrin testi nəyi göstərir?

Transferrin testi, orqanizmdə dəmir balansının qiymətləndirilməsi üçün istifadə olunan mühüm laborator müayinə üsuludur. Bu test təkcə transferrin zülalının miqdarını ölçməklə kifayətlənmir, həm də onun dəmir ilə doymuşluq səviyyəsini, yəni transferrin doyma dərəcəsini də aşkara çıxarır. Transferrin doyma dərəcəsi orqanizmin dəmirlə nə qədər təmin olunduğunu və ehtiyacın hansı səviyyədə olduğunu göstərən əsas parametrlərdən biridir.
Testin nəticələri eyni zamanda aşağıdakı göstəricilərlə birlikdə təhlil edilir: serum dəmir səviyyəsi, toplam dəmir bağlama qabiliyyəti (TIBC), gizli dəmir bağlama qabiliyyəti (UIBC). Bu parametrlər birlikdə orqanizmdə dəmirin vəziyyəti və transferrin vasitəsilə necə istifadə olunduğunu dəqiq şəkildə qiymətləndirməyə imkan verir. Dəmir çatışmazlığı zamanı, orqanizm mövcud olan az miqdarda dəmiri daha səmərəli istifadə etmək üçün transferrin sintezini artırır. Bu səbəbdən, test nəticəsində yüksək transferrin, lakin aşağı dəmir dəyəri aşkarlanarsa, bu hal dəmir çatışmazlığı anemiyası ilə əlaqəli ola bilər.

Transferrin səviyyəsi nədən asılıdır?

Transferrin səviyyəsi bir çox fizioloji və patoloji amillərlə dəyişə bilər. Bu dəyişikliklər bəzən birbaşa, bəzən isə dolayı yolla baş verir. Qaraciyər sağlamlığı, transferrin sintezində əsas rol oynayan faktordur. Çünki transferrin məhz qaraciyər hüceyrələrində əmələ gəlir. Əgər orqanizmdə qaraciyər funksiyası pozularsa: məsələn, sirroz, hepatit və ya yağlı qaraciyər xəstəliklərində bu zaman transferrin istehsalı zəifləyir və səviyyəsi azalır.
Digər mühüm faktor isə qidalanma vəziyyətidir. Orqanizm zülal çatışmazlığı yaşadıqda, transferrin sintezi də azala bilər. Bu, xüsusilə balanssız və aşağı proteinli qidalanma ilə qidalanan insanlarda müşahidə olunur. Bundan başqa, bağırsaq funksiyası da önəmlidir. Çünki dəmirin qidadan sorulması nazik bağırsaqlarda baş verir və bu prosesdəki pozuntu: məsələn, çölyak xəstəliyi və ya xroniki ishal dəmirin azalmasına, dolayısı ilə transferrin səviyyəsində dəyişikliklərə səbəb olur.
Nəticə olaraq, Transferrin orqanizmdə yalnız dəmirin daşınmasını həyata keçirmir, eyni zamanda bədənin ümumi metabolik balansında vacib rol oynayır. O, hər hüceyrənin ehtiyacına uyğun olaraq dəmirin bölüşdürülməsinə nəzarət edən mühüm bir mexanizmdir. Bu səbəbdən Transferrin nədir, sualı sadəcə texniki bir izahdan ibarət deyil, bu, orqanizmin özünü necə tənzimlədiyini başa düşməyin açarıdır.
Transferrin testi isə yalnız dəmir çatışmazlığını aşkar etmək üçün deyil, həm də qida vəziyyəti, qaraciyər funksiyası və bədənin ümumi sağlamlıq göstəricilərini qiymətləndirmək üçün geniş istifadə olunan dəyərli bir diaqnostik vasitədir.
Əgər siz də tez yorulma, halsızlıq, solğunluq və ya diqqət dağınıqlığı kimi əlamətlərlə qarşılaşırsınızsa, mütləq həkiminizlə məsləhətləşərək transferrin və dəmir göstəricilərinizi yoxlatdırın. Çünki bəzən kiçik bir analiz, böyük bir problemi vaxtında görməyə imkan yaradır.