TSH

Hipofizin ön payının bazofil hüceyrələri ilə ifraz olunan qlikoproteindir.TSH ifrazı tireotrop hipotalamik relizinq-faktor, somatostatin,biogen aminləri və tireoid hormonların nəzarətı altında keçir.Qalxanabənzər vəzinin vaskuolarizasiyanı gücləndirir.Yodun plazmadan qalxanabənzər vəzinin hüceyrələrinə keçməsini artırır,tireoqlubulin sintezini stimullaşdırır,və ondan T3 və T4 ayırmasını təmin edir.TSH tireoid hormonların formallaşmasının və ifrazın bütün mərhələlərinə stimullaşdırıcı təsir göstərir.Lipolizi gücləndirir.Sərbəst Tiroksin(Free T4) və TSH konsentrasiyaları arasında əks loqarifm asılılığı var.TSH ifrazı üçün sutkalıq dəyişməsi xasdır.Maksimal konsentrasiyası gecə 2-4 və səhər 6-8 saat arası,minimal konsentrasiyası isə axşam 17-18 arası qeyd olunur.Qecə oyaq olandan sonra normal ifraz ritmi pozulur. Hamiləlik vaxtında hormonun konsentrasiyası artır.Yaş keçdikcə TSH konsentrasiyası cuzi artır,gecə vaxtı hormonun çıxması azalır.

TSH qalxanabənzər vəzinin hormonları(tiroksin və triyodtironin) ifraztını tənzimləyir.Tireoid hormonların konsentrasiyasının azalması tireotrop hormonun ifrazatını artırır və onların qalxanabənzər vəzi tərəfindən əmələ gəlməsini stimullaşdırır,və əksinə tiroksin və triyodtironin konsentrasiya artması tireotrop hormonun ifrazı azalır.Qalxanabənzər vəzinin hormonları orqanizmdə enerji sərfiyyatının əsas tənzimçiləridir,onların lazım olan səviyyədə konsentrasiyası bütün orqanların normal fəaliyyəti üçün çox vacibdir.

Hipofizin disfunksiyası tireotrop hormonun həm artması həm azalmasını törədə bilər.Konsentrasiyanın artması tireoid hormonların qana anomal miqdarda çıxması ilə nəticələnir,və hipertireoz vəziyyətin əmələ gəlməsinə gətirib çıxarır.Tireotrop hormonun konsentrasiyanın azalması nəticəsində tireoid hormonların ifrazı da azalır və nəticədə hipotireoz əlamətləri peyda olur.

Tireotrop hormonun əmələ gəlməsinin pozulmasının səbəbi hipotalamusun xəstəlikləri də ola bilər.Bu hipotalamusun yüksək və ya aşağı səviyyədə tireotrop hormonun  hipofiz tənzimləyicisi olan tiroliberin ifraz olunması nəticəsində olur.

Hipotireoz zamanı TSH səviyyəsi artır.Diaqnoz Sərbəst T4,T4,T3 hormonların aşağı konsentrasiyaları ilə təsdiqlənir.Subklinik,yüngül keçən hipotireoz zamanı Sərbəst T4 və T4 konsentrasiyası norma daxilində olur.Bu zamanTSH səviyyəsinin artması həlledici əhəmiyyət daşıyır.Hipotireoz zamanı TSH aşağı olması hipofiz ya hipotalamusun çatışmamazlığından xəbər verir,və qalxanabənzər vəzinin funksiyasının ilkin pozulmasını inkar edir.

Tireotrop hormonun səviyyəsi hipofiz-qalxanabənzər vəzi olan sistemində son 3-6 həftə ərzində olan dəyişikləri əks etdirir.Ona görə də TSH kontrol ölçməsi hormon səviyyəsinin dəyişə bilən prepatların doza korreksiyadan 2 ay sonra məsləhət görülür.