Clostridium difficiale yoğun bağırsaqda iltihab (colit) yaradan bir bakteriyadır. Əlamətləri diarreyadan, həyati təhlükəli bağırsaq zədələnməsinə kimi dəyişə bilər. C.difficile xəstəliyi adətən antibiotik dərmanlarının istifadəsindən sonra baş verir. Ən çox xəstəxanalarda və ya uzunmüddətli müalicə müəssisələrində yaşlı şəxslərə təsir göstərir. Baxım müəssisələrində və ya xəstəxanada olmayan insanlarda da C.difficile infeksiyası inkişaf edə bilər. Ümumi populyasiyada olan bəzi bakteriya ştammları ciddi infeksiyalara səbəb ola bilər və ya daha çox gənclərə təsir göstərə bilər.
Əlamətləri:
Əlamətlər antibiotik qəbul etməyə başladıqdan bir neçə gün sonra inkişaf edə bilər.
• Gündə 10-15 dəfə sulu ishal
• Şiddətli ola bilən qarın ağrıları
• Sürətli ürək döyüntüsü
• Dehidrasiya
• Hərarət
• Ürəkbulanma
• Ağ qan hüceyrələrinin (leykositlərin) sayının artması
• Böyrək çatışmazlığı
• İştahsızlıq
• Qarında şişkinlik
• Nəcisdə qan və ya irin
Bakterianın diaqnostikasında nəcisdə Clostridium difficiale toksinlərinin təyini əhəmiyyətli rol oynayır.
Clostridium Difficile toksinləri A/B analizi nədir?
Clostridium Difficiale yoğun bağırsaqda iltihab (colit) yaradan bir bakteriyadır. Əlamətləri diarreyadan, həyati təhlükəli bağırsaq zədələnməsinə kimi dəyişə bilər. C.difficile xəstəliyi adətən antibiotik dərmanlarının istifadəsindən sonra baş verir. Ən çox xəstəxanalarda və ya uzunmüddətli müalicə müəssisələrində yaşlı şəxslərə təsir göstərir. Baxım müəssisələrində və ya xəstəxanada olmayan insanlarda da C.difficile infeksiyası inkişaf edə bilər. Ümumi populyasiyada olan bəzi bakteriya ştammları ciddi infeksiyalara səbəb ola bilər və ya daha çox gənclərə təsir göstərə bilər.
Clostridium Difficile əlamətləri
Clostridium Difficile infeksiyası əsasən uzun müddət antibiotik istifadəsi nəticəsində bağırsaq mikroflorasının pozulması ilə ortaya çıxır. Normal şəraitdə bağırsaqlarda müxtəlif faydalı bakteriyalar tarazlıq yaradır və həzm sisteminin sağlam işləməsinə kömək edir. Lakin bəzi antibiotiklər bu tarazlığı pozaraq Clostridium Difficile bakteriyasının həddindən artıq çoxalmasına səbəb ola bilər. Nəticədə bu bakteriya bağırsaq divarına zərər verən toksinlər ifraz edərək iltihabi proseslərə və həzm problemlərinə yol açır.
Clostridium Difficile əlamətləri xəstəliyin şiddətinə görə dəyişə bilər. Yüngül hallarda yalnız qarında narahatlıq və yumşaq nəcis müşahidə edilsə də, ağır hallarda şiddətli ishal və bağırsaq iltihabı ilə müşayiət edilən ciddi simptomlar ortaya çıxır. Əsas əlamətləri bunlardır:
Clostridium Difficile əlamətlər antibiotik qəbul etməyə başladıqdan bir neçə gün sonra inkişaf edə bilər.
• Gündə 10-15 dəfə sulu ishal
• Şiddətli ola bilən qarın ağrıları
• Sürətli ürək döyüntüsü
• Dehidrasiya
• Hərarət
• Ürəkbulanma
• Ağ qan hüceyrələrinin (leykositlərin) sayının artması
• Böyrək çatışmazlığı
• İştahsızlıq
• Qarında şişkinlik
• Nəcisdə qan və ya irin
Bakterianın diaqnostikasında nəcisdə Clostridium difficiale toksinlərinin təyini əhəmiyyətli rol oynayır.
Clostridium Difficile əlamətləri fərqli insanlarda müxtəlif formada özünü göstərir. Xüsusilə yaşlı insanlarda, immun sistemi zəif olan şəxslərdə və uzun müddət xəstəlik keçirmiş insanlarda simptomlar daha ağır şəkildə müşahidə edilir.
Clostridium Difficile toksinləri
Clostridium Difficile toksinləri, bu bakteriyanın infeksiya yaratmasının əsas səbəbidir. Bağırsaqlarda sürətlə çoxalan bakteriya iki əsas növ toksin ifraz edir ki, bu toksinlər bağırsaq hüceyrələrini zədələyərək iltihaba və həzm problemlərinə yol açır.
Clostridium Difficile bakteriyasının əsas toksin növləri:
- Toksin A (Enterotoksin): Bağırsaq epiteliyasına təsir edərək selikli qişada zədələnmələr yaradır və ağır ishala səbəb olur. Bu toksin bağırsaq divarını qıcıqlandıraraq su və elektrolit itkisini artırır.
- Toksin B (Sitozid toksin): Bağırsaq hüceyrələrinin strukturlarını parçalayaraq toxuma zədələnməsinə və ciddi iltihabi reaksiyalara səbəb olur. Xüsusilə psevdomembranoz kolit adlanan ağır bağırsaq infeksiyasının əsas günahkarıdır.
Bu toksinlər bağırsaq mikroflorasını pozaraq zərərli bakteriyaların daha da çoxalmasına və infeksiyanın şiddətlənməsinə yol açır. Clostridium Difficile toksinləri, bağırsaq divarına təsir edərək qanaxmalara, nekroz (toxuma ölümü) və həzm sistemində ciddi fəsadlara səbəb ola bilər.
Toksinlərin orqanizmə təsiri bəzi hallarda yalnız həzm sistemi ilə məhdudlaşmır. Əgər
infeksiya nəzarətsiz qalarsa, bakteriya və toksinlər qan dövranına keçərək sepsis (qana infeksiya yayılması) kimi həyati təhlükəli vəziyyətlərə yol aça bilər. Bu səbəbdən Clostridium Difficile toksinləri erkən mərhələdə aşkarlanmalı və müalicə edilməlidir.
Clostridium Difficile müalicəsi
Clostridium Difficile müalicəsi, infeksiyanın şiddətinə və xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyətinə görə fərqli yanaşmalar tələb edir. Yüngül hallarda antibiotiklərin dayandırılması və probiotik istifadəsi ilə infeksiya nəzarət altına alına bilər. Lakin daha ağır hallarda daha spesifik müalicə üsulları tətbiq edilməlidir.
Clostridium Difficile infeksiyasının müalicə üsulları:
- Antibiotiklərin dayandırılması: Əgər infeksiya antibiotik istifadəsi nəticəsində yaranıbsa, ilk addım həmin dərmanları dayandırmaqdır. Çünki bəzi antibiotiklər bağırsaq mikroflorasını pozaraq Clostridium Difficile-in çoxalmasına şərait yaradır.
- Xüsusi antibiotik müalicəsi: Əgər infeksiya ağırdırsa, Metronidazol, Vankomisin və ya Fidaksomisin kimi spesifik antibiotiklər istifadə edilə bilər. Bu dərmanlar Clostridium Difficile bakteriyasını hədəf alaraq onun çoxalmasının qarşısını alır.
- Probiotiklər və bağırsaq mikroflorasının bərpası: Müalicə müddətində və sonrasında probiotiklərdən istifadə edilməlidir ki, bağırsaqlardakı faydalı bakteriyalar yenidən bərpa olunsun. Xüsusilə Saccharomyces boulardii və Lactobacillus rhamnosus kimi probiotiklər infeksiyanın yenidən yaranmasının qarşısını almaqda təsirlidir.
- Maye və elektrolit balansının tənzimlənməsi: İshal zamanı bədən çoxlu su və elektrolit itirdiyi üçün xəstə mütləq bol miqdarda su qəbul etməlidir. Xüsusilə natrium və kalium balansını qorumaq üçün oral rehidrasi məhlulları tövsiyə olunur.
- Fekal mikrob transplantasiyası (FMT): Bu müalicə üsulu xüsusilə təkrarlayan Clostridium Difficile infeksiyalarında istifadə olunur. Bağırsaq mikroflorasını bərpa etmək üçün sağlam insandan alınan bağırsaq mikrobiomu xəstəyə köçürülür. Bu bağırsaq bakteriyalarının tarazlığını bərpa edərək infeksiyanın qarşısını almağa kömək edir.
Ağır hallarda və müalicəyə cavab verməyən hallarda cərrahi müdaxilə də tələb oluna bilər. Xüsusilə bağırsaq perforasiyası (deşilməsi), toksik megakolon və ağır kolit hallarında cərrahi müdaxilə ilə zədələnmiş bağırsaq hissələrinin çıxarılması vacib ola bilir.
Clostridium Difficile müalicəsi düzgün aparılmadıqda infeksiya yenidən təkrarlana və daha ağır nəticələrə səbəb ola bilər. Xəstəlikdən qorunmaq üçün hijyen qaydalarına əməl etmək, lazımsız antibiotik istifadəsindən çəkinmək və bağırsaq mikroflorasını qorumaq vacibdir. Erkən diaqnoz və düzgün müalicə infeksiyanın ağırlaşmasının qarşısını almağın əsas açarıdır.