Bəzən qlütenə həssas enteropatiya adlanan çölyak xəstəliyi buğda, arpa və çovdarın tərkibində olan qlütenə qarşı orqanizmin immun reaksianın olmasıdır.
Əgər çölyak xəstəliyiniz varsa, qlüten yemək nazik bağırsağınızda immun reaksiyasına səbəb olur. Zamanla bu reaksiya nazik bağırsağınızın selikli qişasını zədələyir və müəyyən qida maddələrinin udulmasına mane olur (malabsorbsiya). Bağırsaq zədələnməsi tez-tez ishal, yorğunluq, kilo itkisi, şişkinlik və anemiyaya səbəb olur və ciddi fəsadlara səbəb ola bilər.
Uşaqlarda malabsorbsiya böyümə və inkişafa təsir göstərə bilər, həmçinin böyüklərdə müəyyən simptomlara səbəb ola bilər.
Simptomlar
Çölyak xəstəliyinin əlamətləri və simptomları uşaqlarda və böyüklərdə çox fərqli ola bilər. Yetkinlər üçün həzm sistemi əlamətləri və simptomlarına aşağıdakılar daxildir:
- İshal
- Çəki itirmək
- şişkinlik və qaz
- Mədə ağrısı
- Ürəkbulanma və qusma
- Qəbizlik
Bununla belə, çölyak xəstəliyi olan yetkinlərin yarısından çoxunda həzm sistemi ilə əlaqəli olmayan əlamətlər və simptomlar var:
- Anemiya, adətən dəmir çatışmazlığından qaynaqlanır
- Sümük sıxlığının itməsi (osteoporoz) və ya sümük yumşalması (osteomalaziya)
- Qaşınan, qabarcıqlı dəri səpkiləri (dermatit herpetiformis)
- Ağız yaraları
- Baş ağrısı və yorğunluq
- Sinir sisteminin zədələnməsi, o cümlədən ayaqlarda və əllərdə uyuşma və qarışqalanma, müvazinətlə bağlı mümkün problemlər və qavrama qabiliyyətinin pozulması
- Oynaqlarda ağrı
- Dalağın fəaliyyətinin azalması (hiposplenizm)
Uşaqlarda
Çölyak xəstəliyi olan uşaqlarda həzm problemləri böyüklərə nisbətən daha çox olur, məsələn:
- Ürəkbulanma və qusma
- xroniki ishal
- Şişkin qarın
- Qəbizlik
- Qaz
- Solğun, pis qoxulu nəcis
Qidalandırıcı maddələrin qəbul edilməməsi səbəb ola bilər:
- Körpələrdə inkişaf geriliyi
- diş minasının zədələnməsi
- çəki itirmək
- Anemiya
- qıcıqlanma
- Qısa boyluluq
- Yeniyetməliyin gecikməsi
- Diqqət çatışmazlığı/hiperaktivlik pozuqluğu (DEHB), öyrənmə çətinlikləri, baş ağrıları, əzələ koordinasiyasının olmaması və qıcolmalar daxil olmaqla nevroloji simptomlar
Dermatit herpetiformis
Glutenə qarşı dözümsüzlük dəridə qaşınma, qabarma kimi əlamətlərə səbəb ola bilər. Səpkilər adətən dirsəklərdə, dizlərdə, gövdədə, baş dərisində və ayaqlarda görünür. Bu vəziyyət tez-tez çölyak xəstəliyində olduğu kimi nazik bağırsağın selikli qişasında dəyişikliklərlə əlaqələndirilir, baxmayaraq ki, dəri vəziyyəti həzm simptomlarına səbəb olmaya bilər.