Həyat boyu cinsi aktiv olan hər kəsin papilloma virusu ilə rastlaşma ehtimalı var. Bu virusun yüzdən çox növü var və əksəriyyəti tamamilə zərərsizdir. Ən əsası isə, doğru məlumat və vaxtında müayinə ilə ciddi risklərdən asanlıqla qorunmaq mümkündür.
Bu məqalə vasitəsilə (HPV) papilloma nədir, qadınlarda hansı riskləri daşıyır və ən başlıcası, bu vəziyyətdə nə etmək lazım olduğunu öyrənəcəyik. Unutmayın, məlumatlı olmaq ən güclü müdafiədir!
Qadınlarda papilloma virusunun gizli riskləri
Papilloma virusunun növləri iki əsas qrupa bölünür: aşağı riskli və yüksək riskli. Aşağı riskli növlər adətən yalnız xoşagəlməz, lakin zərərsiz ziyillərə (papilloma) səbəb olur və bədən onları özü təmizləyir.
Lakin məhz yüksək riskli HPV növləri, xüsusən də 16 və 18 tipləri ciddi təhlükə daşıyır.
- Gizli Təhlükə: Yüksək riskli HPV virus illər boyu heç bir əlamət vermədən uşaqlıq boynu hüceyrələrində dəyişikliklər yarada bilər. Bu dəyişikliklər nəticədə uşaqlıq boynu xərçənginə çevrilə bilər. Bu proses uzun sürdüyü üçün müntəzəm müayinələr (skrininq) həyati əhəmiyyət daşıyır.
- Papilloma xesteliyi dedikdə, adətən bu xərçəngönü vəziyyətlər nəzərdə tutulur, çünki papilloma virusunun yaratdığı ən ciddi fəsad məhz budur.
Yoluxma yolları və qarşısının alınması üsulları
HPV dəri-dəriyə təmas yolu ilə yayılır və tam cinsi əlaqə olmadan da keçə bilər. Bu o deməkdir ki, bir çox insan bu virusu fərqinə varmadan daşıya və yaya bilər.
Qarşısının alınması üçün ən vacib addımlar:
- Vaksinasiya: HPV-dən qorunmanın ən effektiv yolu vaksinasiyadır. Vaksinasiya cinsi aktivlik başlamazdan əvvəl tətbiq edildikdə, yüksək riskli növlərə qarşı qoruma təmin edir.
- Prezervativ: Prezervativlərdən istifadə riski azaldır, lakin dəri təması yolu ilə yayıldığı üçün 100% zəmanət vermir.
- Monohəyat: Monohəyat (daimi bir tərəfdaşla münasibətdə olmaq) cinsi yolla ötürülən infeksiyaların (CYÖİ) riskini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır.
Qadınlarda HPV-nin ilkin əlamətləri və xəbərdarlıq siqnalları
Papilloma virusunun əlamətləri növdən asılı olaraq dəyişir:
- Görünən Əlamətlər (Aşağı Riskli): Genital nahiyədə və ya anus ətrafında kiçik, ət rəngli səpkilər və ya topa şəklində ziyillər (papilloma). Bu ziyillər müalicəyə yaxşı cavab verir.
- Xəbərdarlıq Siqnalları (Yüksək Riskli): Bu növlər ilkin mərhələdə əksərən heç bir əlamət vermir. Nadir hallarda isə xərçəng mərhələsində bu siqnalları görə bilərsiniz:
- Qeyri-adi vaginal qanaxma (cinsi əlaqədən sonra və ya menstrual tsikllər arasında).
- Pelvik (çanaq) ağrısı.
- Qeyri-adi vaginal ifrazat.
Bu əlamətlərdən hər hansı biri ilə rastlaşsanız, təşvişə düşmədən ginekoloqa müraciət edin və ginekoloji analizlər verərəksağlamlığınızın qeydinə qalın.
HPV testləri və erkən diaqnozun əhəmiyyəti
HPV test (və ya hpv analizi) uşaqlıq boynu xərçəngi skrininqinin əsasını təşkil edir. Gizli təhlükə ilə mübarizənin ən yaxşı yolu onu tapıb zərərsizləşdirməkdir.
- Pap-Test (Sitologiya): Hüceyrələrdə artıq dəyişikliklərin başlayıb-başlamadığını yoxlayır.
- HPV Testi: Uşaqlıq boynunda yüksək riskli hpv virus növlərinin DNT-sinin olub-olmamasını aşkar edir.
Erkən diaqnoz: Əgər bu testlər xərçəng önü dəyişiklikləri göstərərsə, həkiminiz kolposkopiya edərək kiçik müdaxilə ilə həmin dəyişiklikləri tamamilə aradan qaldıra bilər. Bu da xərçəngin inkişafının qarşısını 100% alır.
Papilloma mualicesi (əgər ziyil yoxdursa) virusu bədəndən çıxarmaqdan çox, onun yaratdığı zədələri aradan qaldırmaqdan ibarətdir.