Tetanus (qıcolma) nadir hallarda rast gəlinən, lakin vaxtında müdaxilə edilməzsə ölümcül nəticələrə səbəb ola bilən təhlükəli bir infeksiyadır. Bu yazıda tetanus xəstəliyi haqqında əsas məlumatları, yaranma səbəblərini, simptomlarını və qarşısının alınma yollarını sizə təqdim edəcəyik.
Tetanus nədir?
Tetanus sinir sisteminə təsir edən və ağır əzələ spazmları ilə müşahidə olunan bakterial bir infeksiyadır. Əsasən torpaq və ya paslı əşyalarla təmas nəticəsində yaranır. Müalicə edilmədikdə isə ciddi fəsadlara və həyat üçün təhlükəli vəziyyətlərə səbəb ola bilər.
Tetanusun yaranma səbəbləri
Tetanus infeksiyası əsasən yaralar vasitəsilə orqanizmə daxil olur və bakteriyaların ifraz etdiyi toksin sinirlərə təsir edərək xəstəliyi yaradır. Çox vaxt insanlar paslı əşyalardan və ya torpaqla təmasda olduqda yoluxur. Bu səbəbdən, hər hansı kəsik və yaralanmadan sonra düzgün gigiyena tədbirləri görmək çox vacibdir.
- Kəsik və ya deşici yaralar: Paslı dırnaqlar, bıçaqlar və digər kəskin əşyalar.
- Yanıqlar və açıq yaralar: Qorunmamış açıq yaralar bakteriyaların giriş qapısı olur.
- Kənd təsərrüfatı işləri: Torpaqla birbaşa təmasda olan şəxslər yüksək risk altındadır.
- Həyat boyu peyvənd olunmamaq: Tetanus peyvəndinin vaxtında olunmaması infeksiya riskini artırır.
Tetanusun simptomları
Tetanusun əlamətləri yüngül ağrıdan başlayaraq ağır əzələ spazmlarına qədər geniş bir spektrdə dəyişə bilər. Erkən mərhələdə diaqnoz qoyulmadıqda vəziyyət tez bir zamanda ağırlaşır. Bu simptomların vaxtında tanınması, xəstəliyin proqnozunda mühüm rol oynayır.
Tetanus xəstəliyinin simptomları adətən 3–21 gün ərzində ortaya çıxır. Ən çox rast gəlinən əlamətlər:
- Boyun və çənə əzələlərində sərtlik (çənə kilidlənməsi).
- Güclü əzələ spazmları və qıcolmalar.
- Udqunma çətinliyi.
- Bədən hərəkətində məhdudiyyət.
- Qızdırma, tərləmə və ürək döyüntülərində artım.
Tetanus peyvəndi və qarşısının alınması
Tetanusdan qorunmağın ən effektiv yolu peyvənddir. Peyvənd uşaqlıq dövründə başlanır və hər 10 ildən bir yenilənməlidir. Yaranın vaxtında təmizlənməsi və tibbi yardım da qarşısının alınmasında əsas rol oynayır. Dərin yaralanmalarda həkimə müraciət edilməli və zərurət olduqda tetanus serumu vurulmalıdır.
Tetanus necə müalicə olunur?
Tetanus diaqnozu qoyulan xəstə təcili olaraq xəstəxanaya yerləşdirilir. Müalicə kompleksi bakteriyanı öldürmək, toksini neytrallaşdırmaq və əzələ spazmlarını aradan qaldırmaq üzərində qurulur. Erkən müalicə xəstənin sağ qalma şansını xeyli artırır.
Müalicə adətən bunları əhatə edir:
- Antitoksin inyeksiyaları.
- Antibiotiklər (Clostridium tetani bakteriyasını öldürmək üçün).
- Əzələ spazmlarını aradan qaldıran dərmanlar.
- Ağızdan qidalanma və nəfəs alma çətinliyi yaranarsa, reanimasiya dəstəyi
Yekun olaraq bildirsək, tetanus, az görünən, lakin çox təhlükəli infeksiyalardandır. Ona görə də peyvəndin vaxtında vurulması və açıq yaralara diqqət göstərilməsi hər kəs üçün həyati əhəmiyyət daşıyır. Sağlam qalmaq üçün sadə, amma təsirli addımları unutmayın.