Yuxusuzluq müasir dövrdə insanların ən çox rastlaşdığı sağlamlıq problemlərindən biridir. Bəzən qısa müddətli streslə bağlı olsa da, uzun sürən insomnia həm fiziki, həm də psixoloji sağlamlığa ciddi təsir göstərə bilər.
Yuxusuzluq nədir?
Yuxusuzluq sadəcə bir neçə gecə yuxusuz qalmaq deyil. Bu vəziyyət davamlı olduqda gündəlik həyat keyfiyyətini azaldır, insanı yorğun, əsəbi və diqqətsiz hala gətirir.
Yuxusuzluğun əsas səbəbləri
Yuxusuzluq müxtəlif faktorlarla bağlı ola bilər. Bəzən sadə həyat tərzi vərdişləri buna səbəb olur, bəzən isə tibbi problemlərin xəbərçisi ola bilər. Ən çox rast gəlinən səbəblər bunlardır:
- Stress və gündəlik həyat faktorları - Gündəlik narahatlıqlar beyini sakitləşməyə qoymur və yuxuya getməni çətinləşdirir.
- Pis yuxu mühiti - Nizamsız yatmaq və səs-küylü mühit yuxunun keyfiyyətini aşağı salır.
- Kafein və digər stimulyatorlar - Axşam saatlarında kofe və enerji içkiləri qəbul etmək orqanizmi oyaq saxlayır.
- Ətraf mühitin təsiri - Temperaturun düzgün olmaması, işıq və ya səs yuxunu poza bilər.
- Psixiatrik və tibbi problemlər - Depressiya, narahatlıq pozuntusu və bəzi xəstəliklər yuxusuzluğun əsas səbəblərindən biridir.
Yuxusuzluğun simptomları
İnsomnia özünü müxtəlif əlamətlərlə göstərir. Bu simptomları vaxtında tanımaq müalicə üçün ilk addımdır:
- Yuxuya getməkdə çətinlik - Uzun müddət yataqda qalmaq, amma yuxuya gedə bilməmək.
- Gecə tez-tez oyanmaq - Sabit yuxu ritminin olmaması və tez-tez ayılmaq.
- Yorğun oyanmaq və gündüz halsızlıq - Yuxu alsanız belə, səhərlər enerjisiz qalmaq.
- Konsentrasiyanın və məhsuldarlığın azalması - Diqqət dağınıqlığı, iş və təhsildə performansın aşağı düşməsi.
Evdə yuxusuzluğa qarşı tətbiq edilə biləcək üsullar
Yüngül insomnia hallarında sadə vərdiş dəyişikliyi çox faydalı ola bilər. Evdə sınaya biləcəyiniz üsullar:
- Yuxu rutini formalaşdırmaq - Eyni saatda yatıb oyanmaq orqanizmi tənzimləyir.
- Texnologiyadan uzaq durmaq - Telefon və televizorun işığı beynin yuxu hormonunu azaldır.
- Yüngül fiziki fəaliyyət - Gündəlik hərəkət və axşam gəzintiləri yuxunun keyfiyyətini artırır.
- Meditasiya və nəfəs texnikaları - Zehni sakitləşdirmək yuxuya getməyi asanlaşdırır.
Klinik müalicə üsulları
Əgər yuxusuzluq uzun müddət davam edirsə, ev üsulları kifayət etmir. Bu zaman həkim dəstəyi vacibdir. Klinikalarda tətbiq edilən əsas yanaşmalar:
- Yuxu müayinələri - Xüsusi testlər vasitəsilə yuxu ritminin pozulma səbəbləri müəyyən olunur.
- Psixoloq və psixiatr dəstəyi - Stress və emosional problemlərin həllində mütəxəssis yardımı vacibdir.
- Dərman və terapevtik yanaşmalar - Həkim nəzarətində dərman və davranış terapiyası tətbiq oluna bilər.
Yuxusuzluq həyat keyfiyyətini azaldan, lakin düzgün yanaşma ilə həll edilə bilən bir problemdir. Əgər sadə üsullar kömək etmirsə, vaxtında həkimə müraciət etmək ən düzgün addımdır.