Bu bələdçi, revmatoloq mütəxəssislərinin ən dəyərli tövsiyələri əsasında hazırlanıb. Oynaqlarınızın sağlamlığını necə qoruyacağınızı, oynaq ağrıları və diz ağrısı səbəbləri haqqında bilməli olduğunuz hər şeyi sadə və anlaşılan dildə öyrənəcəksiniz. Gəlin, artrit və xüsusilə revmatoid artrit kimi xəstəliklərin sirrini birlikdə açaq!
Revmatoloji Xəstəliklər Hansılardır?
Revmatoloji xəstəliklər oynaqlarımıza, əzələlərimizə və sümüklərimizə təsir edən geniş bir xəstəliklər qrupudur. Artrit də bu xəstəliklərdən biridir. Onlar bədənimizin özünə qarşı mübarizə apardığı autoimmun proseslər və ya sadəcə aşınma nəticəsində yarana bilər. Ən çox rast gəlinən revmatoloji problemlər:
Revmatoid Artrit (RA): Oynaqları iltihablandıran və zədələyən xroniki autoimmun xəstəlikdir.
Osteoartrit (OA): Osteoartrit nedir? Bu, ən yaygın oynaq xəstəliyidir. Yaşlanma və ya travma nəticəsində oynaq qığırdaqlarının aşınması ilə xarakterizə olunur.
Lupus: Bir çox orqana təsir edə bilən, bədənin öz toxumalarına hücum etdiyi mürəkkəb bir autoimmun xəstəlik.
Podagra (Gout): Oynaqda sidik turşusunun kristallaşması nəticəsində yaranan, adətən baş barmaqda kəskin ağrı ilə başlayan iltihab.
Psoriatik Artrit: Dəri xəstəliyi olan Psoriazis ilə əlaqəli olan artrit növü.
Oynaq Ağrıları və Diz Ağrısı Səbəbləri
Niyə oynaqlarımız ağrıyır? Oynaq ağrıları səbəbləri adətən üç əsas qrupa bölünür: iltihab, zədə və ya sadəcə "köhnəlmə". Xüsusilə diz ağrısı sebepleri gündəlik həyatımıza ən çox təsir edən problemlərdəndir:
İltihab: Revmatoid artrit kimi autoimmun xəstəliklərdən qaynaqlanan oynaq iltihabı.
Qığırdaq Aşınması: Yaşlanma, travma və ya artıq çəki səbəbiylə osteoartrit (qığırdaq zədələnməsi) inkişafı.
Zədələr: Oynaqların əvvəlki zədələnmələri və ya təkrarlanan həddindən artıq istifadə.
Artıq Çəki: Bədən çəkisinin normadan artıq olması, daşıyıcı oynaqlara (dizlər, ombalar) düşən yükü əhəmiyyətli dərəcədə artırır.
Fiziki Hərəkətsizlik: Əzələ gücünün və dəstəyinin azalması.
Artrit və Revmatoid Əlamətləri və Artrit Diaqnostikası
Artrit və ya revmatoid artrit əlamətlərini erkən aşkar etmək, oynaqlara dəyə biləcək ciddi zərərin qarşısını almaq üçün çox vacibdir. Bədəninizin sizə verdiyi əsas siqnallara diqqət edin:
Səhər Sərtliyi: Yuxudan oyananda oynaqlarınızın (xüsusilə əl və ayaq) bir saatdan çox sərt qalması revmatoid artrit əlamətləri üçün xarakterikdir.
Ağrı və Şişkinlik: Birdən çox oynaqda, xüsusilə simmetrik olaraq (məsələn, hər iki əlin barmaqlarında) istilik və şişkinlik.
Həddindən Artıq Yorğunluq: Xəstəliyin aktiv dövründə müşahidə olunan davamlı yorğunluq və zəiflik hissi.
Diaqnostika: Revmatoloqlar diaqnoz qoymaq üçün fiziki müayinə ilə yanaşı, qan testləri (iltihab səviyyəsini göstərən ESR, CRP) və spesifik autoanticisimlərin (revmatoid faktor) yoxlanılması, həmçinin rentgen və ultrasəs kimi görüntüləmə üsullarından istifadə edirlər.
Müalicə və Dərman Tövsiyələri
Artrit mualicesi xəstəliyin növünə və şiddətinə görə fərqlənir. Müalicənin əsas məqsədi iltihabı azaltmaq, ağrını idarə etmək və oynaq funksiyasını qorumaqdır.
DMARDs (Xəstəliyin Gedişatını Dəyişdirən Dərmanlar): Revmatoid artrit kimi autoimmun xəstəliklərdə oynaqlara ziyanı dayandırmaq üçün istifadə olunan əsas dərman qrupudur.
Ağrıkəsicilər və İltihabəleyhinə Dərmanlar: Qeyri-steroid iltihabəleyhinə dərmanlar (NSAID'lər) ağrı və iltihabı azaltmaq üçün təyin edilir.
Kortikosteroidlər: Şiddətli iltihab olanda qısa müddətli "yanğınsöndürən" kimi istifadə olunur.
Yerli Kremlər: Ağrıyan nahiyəyə tətbiq edilən məlhəmlər yerli ağrını yüngülləşdirə bilər.
Fizioterapiya, Oynaq Sağlamlığını Qoruma Yolları
Revmatoloqlar dərman müalicəsi ilə yanaşı, həyat tərzi dəyişikliklərini də şiddətlə tövsiyə edirlər. Çünki oynaqlarınızı qorumaq sizin əlinizdədir!
Hərəkət: Üzgüçülük, gəzinti və yoqa kimi az təsirli fəaliyyətlər oynaqları gücləndirir və sərtliyi azaldır. Fizioterapiya isə oynağın hərəkət diapazonunu bərpa etməyə kömək edir. Daha geniş müayinələr üçün dayaq hərəkət paneliilə check-up paketini nəzərdən keçirə bilərsiniz.
Sağlam Çəki: Optimal çəkinin qorunması dizlər və ombalar üzərindəki təzyiqi kəskin azaldır.
Anti-İltihablı Qidalanma: Şəkər və spirt kimi iltihabı artıran qidalardan uzaq durun. Əvəzində antioksidantlarla zəngin qidaları süfrənizə əlavə edin.
Siqaretdən İmtina: Siqaret çəkmək revmatoid artritin riskini və şiddətini artıran ən böyük düşməndir.
Unutmayın: Əgər sizdə davamlı oynaq ağrıları və ya revmatoid artrit əlamətləri müşahidə olunursa, özünüzü müalicə etməyə çalışmayın. Dəqiq diaqnoz və fərdi müalicə planı üçün mütləq bir revmatoloqla məsləhətləşmək vacibdir.