Bədənimizdə yüzlərlə vacib proses var, lakin bir çox insan onların arxasında duran mühüm maddələrdən xəbərsizdir. Bu maddələrdən biri də selen vitamini (əslində selen elementi)dir. Selen çatışmazlığı orqanizmin immun sistemini zəiflədir, yorğunluq və hormonal pozğunluqlara səbəb olur.
Elmi araşdırmalar göstərir ki, selen vitaminin faydaları yalnız immunitetlə məhdudlaşmır. O, həm də ürək, beyin və reproduktiv sağlamlığın qorunmasında əsas rol oynayır. Buna görə selen vitamin təkcə “bir əlavə” deyil, sağlamlığın təbii qalxanıdır.
Bu yazıda selen faydaları, çatışmazlıq əlamətləri və hiperselenoz (selen çoxluğu) kimi mövzulara aydınlıq gətirəcəyik. Həmçinin selen səviyyəsini yoxlamaq üçün analizlər haqqında da faydalı məlumat verəcəyik.
Selen çatışmazlığının əlamətləri nələrdir?
Selen çatışmazlığı orqanizmdə çox vaxt səssiz şəkildə inkişaf edir. Lakin bir müddət sonra bədən xəbərdarlıq etməyə başlayır. Ən çox rast gəlinən əlamətlər:
- Xroniki yorğunluq
- Saç tökülməsi və dırnaq kövrəkləşməsi
- Qalxanabənzər vəz problemləri
- İmmunitet zəifliyi və tez-tez xəstələnmə
- Diqqət əskikliyi
Mütəxəssislər bildirir ki, selen vitaminin faydaları əsasən bu simptomların qarşısını almaqla ortaya çıxır. Yetərli səviyyədə selen qəbul edən şəxslərdə metabolizma daha aktiv, enerji səviyyəsi isə daha balanslı olur.
Qeyd: Balıq, yumurta, Braziliya qozu kimi təbii mənbələr selenlə zəngindir.
Selenin çoxluğu zərər verə bilərmi? Hiperselenoz nədir?
Bəli. Selenin çoxluğu da orqanizm üçün zərərli ola bilər. Bu vəziyyətə hiperselenoz deyilir. Uzun müddət yüksək dozada selen qəbul etdikdə aşağıdakı əlamətlər müşahidə olunur:
- Dırnaq və saçların kövrəkləşməsi
- Ağızda metal dadı
- Sinir sistemi pozğunluqları
- Ürəkbulanma və başgicəllənmə
Yəni selen vitamin qəbul edərkən balans vacibdir. Günlük dozanı həkim təyinatı ilə seçmək və selen analizləri ilə səviyyəni yoxlamaq tövsiyə olunur.
Selenin immunitetə təsiri
Selen və immunitet arasında birbaşa əlaqə var. Bu element immun hüceyrələrinin aktivliyini artırır, viruslara qarşı müdafiə mexanizmini gücləndirir. Buna görə də qış aylarında və stresli dövrlərdə selen vitaminin faydaları daha aydın hiss olunur.
Araşdırmalar göstərir ki, selen çatışmazlığı olan insanlarda infeksiyaların gedişi daha ağır keçir. Həmçinin, selen antioksidant təsir göstərərək hüceyrələri sərbəst radikallardan qoruyur.
Selen səviyyəsini yoxlamaq üçün hansı analizlər verilir?
Selen səviyyəsi qan və ya sidik analizi ilə ölçülür. Bu analizlər endokrinoloq və ya terapevt tərəfindən təyin olunur.
Əgər aşağıdakı hallardan biri sizdə müşahidə olunursa, selen analizləri mütləq tövsiyə olunur:
- Davamlı yorğunluq
- Hormon pozğunluqları
- İmmunitetin zəifləməsi
- Dırnaq və saç problemləri
Nəticələrə əsasən həkim sizə uyğun selen vitamin dozasını təyin edə bilər.
Qeyd: Özbaşına selen əlavələri qəbul etmək risklidir. Çünki hər orqanizmin ehtiyacı fərqlidir.
Selen vitamini bədən üçün kiçik miqdarda lazım olsa da, təsiri çox böyükdür. O, immun sistemini qoruyur, tiroid funksiyalarını tənzimləyir və antioksidant təsir göstərir.
Ancaq unutmayaq: Selen çatışmazlığı qədər hiperselenoz da zərərlidir. Düzgün balansı qorumaq üçün ümumi vitamin analizlərini vaxtında etdirmək vacibdir.